Στην προηγούμενη ανάρτηση του blog βρέθηκαν πολλοί να διαφωνήσουν ή και να μου επιτεθούν για τον χαρακτηρισμό «βλάκας» που απέδιδα σε όσους πανηγύριζαν ή δικαιολογούσαν το κλείσιμο της ΕΡΤ. Δεν έχω καμία διάθεση να απολογηθώ για τίποτα, ούτε να ζητήσω συγγνώμη από τους θιγμένους. Όμως μου κινήθηκε το ενδιαφέρον να γράψω ένα κείμενο για την βλακεία, το δομικό αυτό στοιχείο του καπιταλισμού.
Ο καπιταλισμός, λοιπόν, είναι ένα κοινωνικο-οικονομικό σύστημα το οποίο για να εδραιωθεί και να αναπαραχθεί έχει ανάγκη τους βλάκες, όπως τα μωρά το μητρικό γάλα. Αν σκεφτούμε πως οι ίδιοι οι υποστηρικτές του, εδώ και αιώνες, βλέπουν τον καπιταλισμό ως το σύστημα εκείνο στο οποίο θα αυξάνεται η κερδοφορία του κεφαλαίο και ταυτόχρονα όλοι θα ζουν καλύτερα και πιο πλουσιοπάροχα. Για να πειστείς για την αλήθεια αυτής της υπόθεσης πρέπει να είσαι βλάκας. Και από αυτόν τον κανόνα δεν εξαιρούνται ακόμα και οι πιο διακεκριμένοι επιστήμονες.
Η βλακεία είναι τόσο απαραίτητη που ακόμα κι αν δεν υπάρχει πρέπει να την δημιουργήσει το ίδιο το σύστημα. Έτσι, η βλακεία εμφανίζεται από τη στιγμή της γέννησης του ανθρώπου. Τηρούνται οι απαραίτητες παραδόσεις, οι πιο ακίνδυνες για το σύστημα, όπως για παράδειγμα η πατριαρχία. Πρέπει το παιδί να πάρει το όνομα του πατέρα, να γίνει άντρας ή καλή νοικοκυρά. Στη συνέχεια, εκεί που το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται δυο-τρία πράγματα, η βλακεία μεταφέρεται στο παιχνίδι. Πάρε να ‘χεις σούπερ-ήρωες που σώζουν τον κόσμο και διαφυλάσσουν την ασφάλεια και την τάξη. Αργότερα η βλακεία μπαίνει θεσμικά στο μυαλό του ανθρώπου από το σχολείο: Πειθαρχία, πρόγραμμα, καλός και φιλήσυχος μαθητής με κοσμιοτάτη διαγωγή, μαθήματα που περιορίζουν την σκέψη ενός παιδιού αντί να τη διευρύνουν, πολλά, πάρα πολλά θρησκευτικά και προς θεού μην αρχίσεις να ρωτάς για πολιτικά γιατί εδώ αυτά απαγορεύονται.
Από δίπλα και η τηλεόραση και το διαδίκτυο. Η βλακεία σου επιτίθεται από παντού. Συνδυάζεται άψογα με την υποκουλτούρα, την ημιμάθεια ή την αμορφωσιά. Αν πάτε σε ένα παιδικό πάρτι σήμερα θα ακούσετε Παντελίδη, Πάολα και «Δεν σου κάνω τον Άγιο». Θα δείτε την ευχαρίστηση των παιδιών στα μάτια τους όταν ακούνε και τραγουδάνε αυτά τα τραγούδια. Παιδιά παραδομένα στην οικογενειακή παράδοση της βλακείας.
Η βλακεία ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Ώσπου φτάνει στο σημείο να ακούς από μεσήλικους εργαζόμενους την εξής φράση: «ο τάδε επιχειρηματίας δίνει δουλειά σε τόσους ανθρώπους». Όχι, δεν περιμένω από κάθε εργάτη να μπορεί να εξηγήσει την έννοια της υπεραξίας όπως ο Μαρξ. Δεν περιμένω να έχει γεννηθεί με την ταξική του συνείδηση γραμμένη στον κώδικα του DNA του. Αλλά περιμένω να μπορεί να καταλάβει τι συμβαίνει γύρω του, βασισμένος στα όσα ο ίδιος ζει.
Για να τα βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά. Το σύστημα μας θέλει βλάκες. Και μας το δείχνει με κάθε τρόπο. Ακόμα και οι πιο σπουδαγμένοι δεν είναι τίποτα παραπάνω από εξειδικευμένοι βλάκες. Άνθρωποι οι οποίοι μπορούν να αναλύουν τις κινήσεις των χρηματιστηριακών δεικτών και να παίζουν στα δάχτυλά τους τα CDS αλλά δεν μπορούν να φτιάξουν καφέ ή να καταλάβουν ότι ο κόσμος που ζουν δεν είναι δείκτες αλλά άνθρωποι είναι η αντεστραμμένη εικόνα των ανθρώπων που ζουν στην εξαθλίωση αλλά δεν μπορούν να καταλάβουν ότι αυτοί που εμφανίζονται ως επίδοξοι σωτήρες τους είναι η αιτία της δικής τους εξαθλίωσης.
Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών είναι ένα ακόμα καλό παράδειγμα. Πως θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε τις τελευταίες εξελίξεις με την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ, την υπουργοποίηση του Αδώνιδος, τις διακηρύξεις για τα success stories, αν δεν βουτήξουμε στο βούρκο της βλακείας; Ή για να μιλήσω στη γλώσσα των οπαδών των νεοφιλελ… συγγνώμη μεταρρυθμιστών: Πως γίνεται να πατάξεις την ανεργία των ιδιωτικών υπαλλήλων απολύοντας δημόσιους υπαλλήλους;
Δεν συνεχίζω άλλο. Έτσι κι αλλιώς η σκέψη μου έχασε τον ειρμό της. Παραθέτω μόνο μια φωτογραφία, ενδεικτική των όσων σκέφτομαι:
Συμφωνώ σχεδόν μέχρι τελείας στο άρθρο και θα ήθελα να προσθέσω ότι η κενότητα, η βλακεία και οι λοιπές αρετές του καπιταλισμού όπως διαδίδονται από τα ΜΜΕ έρχονται να καλύψουν το ιδεολογικό κενό ενός φαλιρισμένου οικονομικού συστήματος. Το οποίο δεν έχει καμία ιδεολογία εκτός αν μετράτε την μπούρδα της Ayn Rand το Atlas Shrugged στο οποίο νομίζω φαίνεται η λογική ότι όλοι είμαστε εν δυνάμει πλούσιοι και αν δεν γίνουμε φταίμε εμείς.
Ένα οικονομικό σύστημα το οποίο βασιζόμενο στην αρχή της αέναης κατανάλωσης χρειάζεται άπειρα «ζόμπι», καταναλωτές για να επιβιώσει και τώρα αν ορίσουμε το ζόμπι ως ένα άμυλο ων το οποίο ζει για να ικανοποιεί τις ανάγκες του, οι οποίες όμως δεν κορένονται πότε. Νομίζω ότι στοχευμένη εκπαίδευση και όχι παιδεία, εκεί αποσκοπεί. Οπότε θα διαφωνήσω λίγο στο ότι ο καπιταλισμός δεν θεωρεί την παιδεία αγαθό, την θεωρεί και μάλιστα υψηλής αξίας απλά δεν επωφελείτε ο άνθρωπος αλλά το σύστημα με μια μορφή ανατροφοδότησης και φυσικά αφού το ίδιο έχει καθορίσει τα όρια της εκπαίδευσης.
Επίσης δεν πρέπει να παραβλέπουμε τις ιδεολογικές συγκρούσεις που προκαλούνται από ένα σύστημα που πλασάρεται έως ατομοκεντρικό με αυξημένες ελευθερίες-επιλογές αλλά μασκαρευεται πολιτικά σαν συντηρητικό με οικογενειακή ηθική και για την δύση ως χριστιανικό, όπως εύστοχα έδειξε ο συντάκτης με το πρωτοσέλιδο .
Και μια μικρή διαφωνία στο ότι δεν είναι όλος ο κόσμος βλάκες. Αλώστε μπορείς να κοροϊδεύεις λίγους για πολύ και πολλούς για λίγο αλλά ουχί όλους για πάντα! (ελπίζω!)
σωστός ο σύντροφος και φυσικά πάντα υπάρχουν και οι πονηροί που ναι μεν τα καταλαβαίνουν με τη μία όλα αυτά αλλά (ως πονηροί) πιστεύουν πως στατιστικά θα επιπλεύσουν ανάμεσα στους βλάκες και θα είναι οι περιούσιοι που θα γευτούν τους καρπούς του καπιταλισμού. Σε αυτούς ανήκει και το διαχρονικό «ξέρεις ποιος είμαι εγώ ρε» ενώ παρακαλάει να μην του κατάσχουν το σπίτι.
Για το ζήτημα της εκπαίδευσης που σχολίασε και ο προλαλήσας είναι βέβαιο πως τον καθέξη -και αναθρεμένο ως τέτοιο- βλάκα απλά δεν θα τον αφήσει αγράμματο. Το παράδειγμα των «λειτουργικά αναλφάβητων» είναι αυτό που κάνει τον δυτικό κόσμο να αναζητά επιστήμονες ως εξειδικευμένο προσωπικό τη ώρα που «πρωτοστατούν σε όλα» τα πανεπιστήμια του.
Η Ελλάδα του ύστερου καπιταλισμού σε δέκα χρόνια θα έχει χιλιάδες πτυχιούχους όχι απλά λειτουργικά αναλφάβητους, όχι απλά αστοιχείωτους, αλλά βλάκες με πατέντα και σε αυτό δυστυχώς συντείνει το γεγονός του να αποφοιτούν μαθητές που ούτε ορθογραφία, ούτε διαίρεση ούτε ιστορία, ούτε γεωγραφία, ούτε βιολογία, ούτε φυσική γνωρίζουν και πάνω από όλα νομίζουν ότι δεν τους χρειάζονται όλα αυτά. Αλλά πότε στον καπιταλισμό η παιδεία ήταν αγαθό που αφορούσε τον λαό;
Το τι λαούς έφτιαξε ο υπαρκτός, το βλέπουμε μέσα από τους παραμορφωτικούς φακούς της οικονομικής μετανάστευσης αλλά η μετάβαση από την φεουδαρχία στην ακμή της σοσιαλιστικής οικονομίας δεν πρέπει να μας αφήνει αμφιβολία πως το κίνητρο για τον σοσιαλισμό τους έστειλε στο διάστημα ενώ το όνειρο για καπιταλισμό, γέμισε τα μπουρδέλα της δύσης αλλά και -άκουσον άκουσον- του προηγμένου νότου.
Για να επανέλθω στους βλάκες η ατάκα για το πόσο ψωμί «έδωσαν» οι καπιταλιστές είναι το βούτυρο στο ψωμί του βλάκα όταν βλέπει πως αυτός παραδίδει τις πινακίδες του σαράβαλου και παράλληλα του τρέχουν τα σάλια με την πόρσε του αφεντικού . αν τον έχει ακόμα!
Πολλά μπορούμε να πούμε αλλά ας μην απογοητευτούμε άλλο με τα σύμμαχα διανοητικά υποκείμενα.
KOITA TO ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΣΟΥ ΑΡΘΡΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΤ.
ΕΚΕΙΝΟ ΗΤΑΝ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ. ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕΣ ΔΗΛΑΔΗ. ΚΑΙ ΑΝ ΕΤΣΙ ΑΠΑΝΤΑ ΚΑΠΟΙΟΣ ΣΕ ΒΛΑΚΕΣ ΣΤΟΥΣ ΕΞΥΠΝΟΥΣ ΤΙ ΘΑ ΑΠΑΝΤΟΥΣΕΣ;
ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΣΟΥ ΑΡΘΡΟ ΒΑΖΕΙΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΣΕ ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΣΩΣΤΗ ΒΑΣΗ ΚΑΙ ΜΙΛΑΣ ΠΟΛΥ ΣΩΣΤΑ.
ΟΣΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ, ΚΑΤΙ ΦΥΣΙΚΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΩ ΚΑΜΙΑ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ ΟΤΙ ΤΟ ΞΕΡΕΙΣ, ΟΜΩΣ ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΙΤΕ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΕΙΤΕ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΠΟΙΕΣ ΒΑΣΕΙΣ ΤΕΤΟΙΟΥ ΤΥΠΟΥ ΘΑ ΤΙΣ ΕΧΕΙ. Η ΠΙΟ ΣΩΣΤΑ ΔΟΜΕΣ.
ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΣΟΥ ΕΠΑΙΡΝΕΣ. ΚΑΙ ΕΚΕΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΠ’ ΟΤΙ ΦΑΝΗΚΕ ΠΕΡΙΤΡΑΝΑ ΔΕΝ ΕΒΓΑΛΕ ΤΙΠΟΤΑ ΔΙΑΝΝΟΙΕΣ. ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΔΕΣ – ΛΙΓΟΥΡΗΔΕΣ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΑΝ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΔΥΣΗ ΕΧΕΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΠΟΡΣΕ ΚΙ ΟΤΙ Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΤΗΝ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ.
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΩ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΔΥΣΚΟΛΗ Η ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΜΙΑΣ ΙΔΕΑΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΓΙΑ ΝΑ ΣΠΑΣΟΥΝ ΙΣΩΣ ΝΑ ΧΡΕΙΑΣΤΟΥΝ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ.
Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΑ ΤΗΝ ΒΛΑΚΕΙΑ ΤΗΝ ΕΧΕΙ ΚΑΝΕΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΤΗΝ ΕΧΕΙ ΑΠΟΘΕΩΣΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΙΩΝΙΖΕΙ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΟΥ.
Η ΕΝΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΕΣ – ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΕΣ ΑΛΛΑ ΟΛΗ Η ΕΥΘΥΝΗ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΟΝ ΛΑΟ. ΔΙΟΤΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΚΑΠΟΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΝΑΙ ΜΕΝ ΤΟΥ ΕΠΕΒΛΗΘΗΣΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΒΙΑ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ. ΟΧΙ ΕΔΩ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ.
ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΝΑ ΚΛΕΙΣΕΙ ΤΗΝ ΤΗΛΕΡΟΑΣΗ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΑΝ ΘΕΛΕΙ. ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΕΙ ΣΕ ΕΝΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΝΤΙ ΣΕ ΜΙΑ ΚΑΦΕΤΕΡΙΑ, ΟΧΙ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟ, ΕΝΝΟΩ ΑΝ ΚΑΝΕΙ ΜΟΝΟ ΑΥΤΟ.
Η ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΤΑΞΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΣΕ ΠΕΙΣΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΟΠΟΙΟ ΤΡΟΠΟ ΜΠΟΡΕΙ, ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΗΣ, ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΠΑΨΕΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΑΚΙΑ ΠΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΑΡΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙ.
ΔΙΟΤΙ Ο ΛΑΟΣ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΒΛΑΚΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΩΡΕΙ ΟΤΙ ΕΧΕΙ ΩΣ ΒΟΛΕΜΑ. ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΡΡΕΠΗΣ ΣΤΗΝ ΒΛΑΚΕΙΑ ΔΙΟΤΙ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΟΤΙ ΘΑ ΤΟΥΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΕΙ ΚΙ ΟΜΟΡΦΥΝΕΙ ΤΗΝ ΖΩΗ.
ΓΕΙΑ ΣΑΣ
ωραίος…